Hardenberg proeftuin slimme verkeersveiligheid

Als eerste Nederlandse gemeente krijgt Hardenberg een intelligent transportsysteem (ITS) dat de veiligheid voor fietsers moet vergroten. Warmtecamera’s signaleren tractors en ander groot verkeer waarna speciale verlichting fietsers ‘verleidt’ om een veiliger route te nemen.

Scholieren in Hardenberg die 's ochtends massaal de rotonde met de Bruchterweg naderen, zien sinds februari 2018 een aantal bijzondere verkeerslichten. Wanneer groot verkeer nadert op hun weg naar school, gaan verlichte borden aan en wijzen rode en groene ledlampjes in de fietsstrook hen de weg naar een veiliger route. Daar hangt ook een bord met een duim omhoog en de tekst 'Goed bezig!'.

Wethouder Jannes Janssen en gedeputeerde Bert Boerman nemen ITS Hardenberg officieel in gebruikVolgens industrieel ontwerper en gedragsexpert Rick Schotman is Hardenberg de eerste Nederlandse gemeente die een dergelijk intelligent transportsysteem (ITS) gebruikt voor de verkeersveiligheid van fietsers. Schotman is projectleider van verkeersadviesbureau Keypoint Consultancy dat de proef ontwikkelde, samen met de gemeente Hardenberg en het Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid (ROV) Oost-Nederland.

wethouder
Wethouder Jannes Janssen en gedeputeerde Bert Boerman nemen ITS-route Hardenberg officieel in gebruik. Foto: Harry Kruiper, Hardenberg

Fietser verleiden

‘Tot nog toe wordt in Nederland ITS vooral gebruikt om de doorstroming van het autoverkeer te bevorderen,’ aldus Schotman. ‘Doel van deze proef is om fietsers te verleiden een andere, veiliger route te nemen als er groot verkeer aankomt. Zoals vrachtwagens en tractoren.’

Rick Schotman Keypoint ConsultancyInbegrepen in het experiment zijn onder meer thermische camera’s die op basis van warmtebeelden bepalen welk type verkeer een probleem dreigt te vormen. Kosten € 40.000. ‘Niet veel,’ volgens Schotman, ‘zeker omdat het voor het eerst is dat zo’n proef wordt gehouden, met veel eenmalige ontwikkelkosten omdat alles nog moet worden uitgevonden.’
Rick
Rick Schotman: 'Subjectieve data zijn ook data.'

Maar toch: met een paar verbodsborden voor fietsers was je goedkoper uit geweest …
‘Zeker. Maar we willen mensen niet permanent toegang tot een weg verbieden als de problemen zich maar incidenteel voordoen. Namelijk alléén als er groot verkeer aankomt.

Ook denken we dat het draagvlak voor een alternatieve route nu groter is. Zodra de lichten aan gaan, weten mensen: er dreigt nú gevaar. Daarbij vergeleken is een verbodsbord maar een dom instrument dat altijd “aan staat”.’

Een kwestie van een tijdje een agent neerzetten om te controleren, toch?
‘Handhaven kost handen vol geld. Zodra je bepaald gedrag moet afdwingen, weet je eigenlijk: dat is foute boel. Mensen moeten zien en snappen dat wat van hen gevraagd wordt, logisch en verstandig is.’

Oké, maar je zou de scholieren kunnen uitleggen waarom een andere route veiliger is. Nog steeds goedkoper lijkt me.
‘Gewoontegedrag veranderen is heel lastig. Een vaste route naar school hoort bij de hele riedel van het ochtendritueel dat je bijna op de automatische piloot uitvoert: opstaan, aankleden, ontbijten, tandenpoetsen en naar school gaan. Maar als er tijdens die gewoontereeks ineens iets anders is – verlichting die aan gaat vanwege een gevaarlijke situatie – dán reageren mensen wel. Die trigger hopen we in Hardenberg ook terug te zien. Scholen zijn ook bij het ontwerptraject betrokken geweest. Samen hebben we deze oplossing ontwikkeld, dus dat zorgt ook voor beter begrip en een groter draagvlak.’

Het nieuwe strategische plan verkeersveiligheid (SPV) onderstreept het belang van data bij de aanpak van verkeersveiligheid. Hoe beter je weet waar risicovolle verkeerssituaties ontstaan, hoe effectiever je op die plekken kunt ingrijpen. In Hardenberg waren weinig harde gegevens beschikbaar. Dodelijke ongevallen waren er niet, al ontstaan er geregeld gevaarlijke situaties. Toch vond de gemeente dat er iets moest gebeuren.

Hoe past de situatie in Hardenberg in de ‘risicogestuurde’ aanpak van het SPV?
‘Naadloos: de gemeente ziet dit project als een preventieve maatregel. De verkeerssituatie is zo bedreigend, dat je ervan uit kunt gaan dat er ook een ernstig ongeval zal gebeuren.’

Maar er zijn geen harde data over hoe gevaarlijk deze weg is, het probleem is een subjectief gevoelde onveiligheid?
‘Dat klopt. Maar er zijn wel indicatoren van het probleem: de weg is op sommige stukken zo smal dat fietsers alleen maar voor een tractor kunnen uitwijken door een leeg parkeervak op te zoeken. Maar die vakken zijn heel vaak bezet. Bovendien: subjectieve data, zijn ook data. Als veel burgers en de gemeente deze plek als een probleem ervaren, dan heb je reden genoeg om er wat aan te doen.’

Verkeersbord 'Goed bezig' op ITS-route Hardenberg. Foto: Rick SchotmanHoeveel veiliger zal Hardenberg worden dankzij ITS?
‘Dat moet nog blijken. Garanties kun je niet bieden, ook met ITS kan een fietser door een ongelukkige samenloop van omstandigheden in de problemen komen. Wel onderzoeken we hoeveel mensen hun gedrag aanpassen door het systeem. In april is de eerste meting, in de zomer van 2018 de tweede. In de herfst komt de evaluatie en weten we of de ervaringen van Hardenberg ook op andere plaatsen kunnen gebruiken.’

Terug naar 'Nieuws'
Submenu openen

Hardenberg proeftuin slimme verkeersveiligheid

© Copyright 2024 Kennisnetwerk verkeersveiligheid - Privacy statement - Cookie statement - Disclaimer - Voorwaarden
Scroll naar boven