Peter van der Knaap blijft ambassadeur van risicogestuurde aanpak

Directeur-bestuurder Peter van der Knaap heeft na acht jaar afscheid genomen van SWOV. Vanuit zijn functie was hij direct betrokken bij het Kennisnetwerk SPV, het samenwerkingsverband van SWOV en CROW. Het belang van de risicogestuurde aanpak van verkeersonveiligheid hoopt Van der Knaap internationaal te kunnen uitdragen, vertelt hij het Kennisnetwerk op zijn laatste werkdag.


Zijn expertise ligt vooral bij doelmatigheidsonderzoek en beleidsevaluatie, maar verkeersveiligheid heeft al lang zijn belangstelling. "Dat werd concreet toen ik mijn kinderen, na jarenlang brengen en halen en een paar keer oefenen, voor de eerste keer op hun fiets naar school zag vertrekken. Vanuit de lokale politiek in Den Haag vroeg ik al aandacht voor verkeersveiligheid. En ik zette het onderwerp op de agenda als lid van de Rekenkamer van Den Haag. Dat onderzoek is toen uitgevoerd door SWOV. Zo is dat cirkeltje mooi rond."
 
Peter van der knaap kijkt met plezier terug op de actualisatie van het programma Duurzaam Veilig Wegverkeer. "De systematische benadering die we in Nederland hebben gekozen om het wegverkeer duurzaam veilig te maken, wordt internationaal erkend. Mijn kennis van beleidsevaluatie en de rol daarbij van doelstellingen en risico-indicatoren paste daar naadloos bij."
 
Als pleitbezorger van het proactief verbeteren van de verkeersveiligheid weet Van der Knaap dat niet elke wethouder daar een topprioriteit van maakt. Hoe overtuigde hij bestuurders? "Je moet zorgen dat je de benadering niet technisch brengt. Als ik bestuurders vertelde hoe belangrijk het is dat er geen ernstige ongevallen gebeuren, dan was het antwoord al gauw: 'dat heb je niet in de hand'. Dat klopt, zei ik dan. Maar wat je wél in de hand hebt, is wat je als bestuurder doet om de weginrichting te verbeteren op grond van je risicoanalyse."
 

Belangrijkste risico's

"Ik realiseer me heel goed dat mensen en middelen bij gemeenten onder druk staan. Niet elke gemeente heeft voldoende capaciteit of deskundigheid voor de risicogestuurde aanpak. Mijn advies aan wethouders is: kijk naar de uitkomsten van je analyse en richt je op het aanpakken van de belangrijkste risico's daaruit. Pak als eerste de kruispunten aan die het gevaarlijkst zijn. In de discussie met de gemeenteraad sta je altijd sterker als je kunt laten zien hoe je je verantwoordelijkheid hebt ingevuld."
 
"Een wethouder of gedeputeerde moet zich afvragen hoe hij de komende jaren gericht resultaten wil boeken met veilige fietspaden en wegen, veilige snelheden, roodlichtnegatie, onveilige kruispunten. Toon ambitie, is mijn advies. Want als je alleen maar zegt: 'ik wil het verkeer veiliger maken', is geen wethouder Financiën daar van onder de indruk. Maak het concreet. Bovendien is het zo dat goede maatregelen zich uitbetalen. Elke euro geïnvesteerd in effectieve maatregelen levert een maatschappelijk rendement op van 3 tot 4 euro."
 

"Het mooie van het SPV is dat je de verantwoordelijkheid voor het verkeersveiliger maken van het wegverkeer nauwkeurig kunt beleggen"


"Voor gemeenten is het inderdaad jammer dat de baten van investeringen in verkeersveiligheid niet direct terugvloeien in de gemeentekas. Het verbeteren van de verkeersveiligheid moeten we zien als een grote maatschappelijke opgave, die niet alleen de gemeenten maar alle bestuurslagen samen moeten oppakken."
 

Mooie eerste stap

"De opgave waar gemeenten voor staan, is groot. Ongeveer 60 procent van de verkeersslachtoffers valt op gemeentelijke wegen. Anderzijds is er voor het eerst sinds vijftien jaar substantieel nieuw geld uitgetrokken voor specifiek verkeersveiligheid. Dat is de verdienste van de Verkeersveiligheidscoalitie die daar dringend om heeft gevraagd. De Rijksoverheid heeft 500 miljoen vrijgemaakt voor de komende jaren en medeoverheden doen mee voor hetzelfde bedrag." 
 
"Op basis van de kosten van effectieve maatregelen is die 1 miljard euro niet voldoende. Wil je echt richting 0 verkeersslachtoffers in 2050 dan moet het aantal verkeersdoden de komende 30 jaar 7 keer halveren. Een gigantische opgave; elk jaar 10 tot 11 procent minder slachtoffers. Wij hebben de kosten geraamd op zo'n 15 miljard euro voor alle overheden tot 2050. Dat we kunnen beginnen met een miljard euro is een mooie eerste stap."
 
"Het is de Tweede Kamer geweest die op 8 juli het kabinet in een motie heeft opgeroepen om ervoor te zorgen dat het aantal verkeersslachtoffers in Nederland in 2030 moet zijn gehalveerd. Hiermee sluit Nederland aan bij het halveringsdoel van de Europese Unie en de Verenigde Naties. Zo'n doelstelling werkt ook echt, die leidt tot aandacht, bestuurlijk commitment en tot meer middelen. Ik heb het uitgerekend: als je er in slaagt om het aantal verkeersslachtoffers de komende tijd inderdaad te halveren, dan zit je in plaats van 600 op 300 verkeersdoden per jaar. Dat scheelt 1500 mensenlevens over 10 jaar. Dat is 10 keer een volle Tweede Kamer die je daarmee redt."
 

Doelstellingen op lokaal niveau

"Ook op regionaal en lokaal niveau moeten wegbeheerders hun doelstellingen formuleren. Dus op het niveau van de risico-indicatoren, de SPI's. Dan gaat het om de kwaliteit van de infrastructuur, het verkeersgedrag. Om zaken als het aantal fietsers dat met goede verlichting op fietst, de veiligheid van de voertuigen, op al die punten kun je concrete doelen stellen."
 
"Het combineren van maatregelen voor de verkeersveiligheid met groot onderhoud van wegen, daar hebben veel gemeenten goede ervaringen mee. Urgente risico's moeten ze bij wijze van spreken vandaag nog aanpakken. En als er dan niet voldoende budget is, kunnen ze altijd nog met tijdelijke maatregelen aan de slag."
 

Succes in Zweden

"Het mooie van het Strategisch Plan Verkeersveiligheid is dat je de verantwoordelijkheid voor het verkeersveiliger maken van het wegverkeer nauwkeurig kunt beleggen. Dat heeft in Zweden tot succes geleid. De Zweden bekijken heel precies: waar sta je als lokale wegbeheerder voor aan de lat en wat kan de nationale wetgever het beste regelen om tot het beste eindresultaat te komen."
 
"In Nederland gaat dat lang niet altijd goed. Een voorbeeld is fietsverlichting. Je kunt zeggen: het is een verantwoordelijkheid van de gemeenten dat zoveel mogelijk fietsen met goede verlichting aan het verkeer deelnemen. Maar de wetgeving stelt nauwelijks eisen aan de fietsen, alleen dat er achter rood licht moet branden en vóór wit of geel licht. Je zult ook moeten kijken naar waarom mensen onverlicht aan het verkeer deelnemen. En dan blijkt het vooral te liggen aan de batterijtjes. Mensen zijn niet geschikt om elke drie maanden batterijtjes te vervangen. Je kunt veel beter eisen dat alle fietsen vanaf de fabriek met duurzame verlichting zijn uitgerust."
 

"Een gemeente die zicht heeft op de belangrijkste risico's, gaat die ook projectmatig aanpakken. Dat werkt inspirerend op andere gemeenten"


"Hetzelfde geldt voor verkeershandhaving. Die heeft vooral zin op het moment dat de infrastructuur klopt, dus moeten wegbeheerders zorgen voor een goede weginrichting. Als ze niet de middelen hebben om tijdig alle knelpunten aan te pakken kunnen ze altijd nog op bepaalde punten specifieke afspraken maken. Dus maak de aanpak concreet."
 

Kennisnetwerk SPV

"De meerwaarde van het Kennisnetwerk SPV is dat het gemeenten kan helpen die tegen problemen oplopen, dat ze niet aan hun lot worden overgelaten. Daarnaast is het belangrijk dat je leert van elkaars successen. Ik ben ervan overtuigd dat een gemeente die zicht heeft op de belangrijkste risico's, die ook projectmatig gaat aanpakken. Dat leidt tot succes en werkt inspirerend op andere gemeenten."
 

Directeur IOB

Mijn nieuwe functie per 1 september is directeur IOB, Internationaal Onderzoek en Beleidsevaluatie bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Eerder ben ik wel met verkeersveiligheid in mijn tas langs geweest bij Buitenlandse Zaken, omdat ik vind dat Nederland de wereld echt iets te bieden heeft als het gaat om de systematische aanpak. Duurzaam veilig wegverkeer wordt wereldwijd erkend door de OESO als een effectieve aanpak van verkeersonveiligheid. En als je weet dat van de mensen onder de 26 de belangrijkste niet-natuurlijke doodsoorzaak een verkeersongeval is, dan is het een kans voor open doel om onze kennis internationaal beschikbaar te stellen. Hopelijk kan ik daar mijn steentje aan bijdragen."

Terug naar 'Nieuws'
Submenu openen

Peter van der Knaap blijft ambassadeur van risicogestuurde aanpak

© Copyright 2024 Kennisnetwerk verkeersveiligheid - Privacy statement - Cookie statement - Disclaimer - Voorwaarden
Scroll naar boven